Geschiedenis
De Librije is de oudste nog in originele staat bewaard gebleven 17de eeuwse stadsbibliotheek van Nederland.
400 jaar terug in de tijd
De stad Enkhuizen telt vele monumenten die herinneren aan haar grootse verleden. Eén monument leidde tot voor kort een tamelijk verborgen bestaan: de Librije in de Westerkerk.
Dit is de oudste nog in originele staat bewaard gebleven 17de eeuwse stadsbibliotheek van Nederland. Elke bezoeker die in het Zuidportaal van de kerk de wenteltrap naar boven betreedt, waant zich 400 jaar terug in de tijd.
Zo’n 600 in perkament of leer gebonden boeken wachten daar al eeuwen om gelezen of bewonderd te worden.
Door de eeuwen heen
Halverwege de 18de eeuw stagneerde de groei van de boekencollectie en in de daaropvolgende eeuw belandde de Librije in vergetelheid.
Maar in het begin van deze eeuw is de historische waarde herontdekt als monument voor wetenschap en geschiedenis.
Na restauratie van de Westerkerk heeft de in het jaar 2006 opgerichte Stichting Librije Westerkerk Enkhuizen (SLWE) zich ingezet voor het behoud en beheer van deze unieke stadsbibliotheek.
Ontstaan
De geschiedenis van de Librije gaat terug tot het einde van de 16de eeuw. De overdracht van het legaat boeken van predikant Gerardus Vesterman aan de kerkelijke gemeente in 1588 heeft bij de stichting een rol gespeeld.
De Enkhuizer stadsdokter Bernardus Paludanus (1550-1633) heeft waarschijnlijk de aanbouw aan de kerk ten behoeve van de stadsbibliotheeek gestimuleerd.
Afbeelding: beeld van Paludanus in Enkhuizen
Stadsbibliotheek
Vanaf het jaar 1615 is een aantal aankopen van de stadsbibliotheek geregistreerd. Naast de aankopen is de librije gedurende de tijd ook geregeld aangevuld met schenkingen en legaten. De groei van de bibliotheek stagneerde in de tweede helft van de 18e eeuw. De scheiding van kerk en staat in 1798 leidde ertoe dat in Enkhuizen de Westerkerk, evenals de Zuiderkerk werd toegewezen aan de toenmalige gereformeerde gemeente, waardoor de boeken in het bezit kwamen van de kerkelijke gemeente.
In de negentiende eeuw raakte de librije in de vergetelheid maar rond de wisseling naar de twintigste eeuw is zij min of meer herontdekt als een monument voor wetenschap en geschiedenis. In de periode 1997 – 2013 zijn de boeken, wegens restauratiewerkzaamheden aan het kerkgebouw ondergebracht in de Koninklijke Bibliotheek Den Haag. Sinds 2012 wordt de librije beheerd door een in 2006 opgerichte beheerstichting: De Stichting Librije Westerkerk Enkhuizen (SLWE).
Lees meer over de boekencollectie >>