Boekencollectie
Oorspronkelijke locatie
De Enkhuizer bibliotheek is samen met die van Zutphen de enige historische stadsbibliotheek die nog op de oorspronkelijke locatie te vinden is.
De Enkhuizer librije beschikt over 516 banden in folio-formaat, bevattend 339 titels en 67 banden in kwarto-formaat, bevattend 62 titels. Het materiaal van deze banden bestaat uit perkament (77%), leer (22%) en overig (1%). De collectie van de Enkhuizer librije bestaat uit overwegend Latijnse titels. Het aantal Nederlandstalige titels bedraagt 43. De oudste informatie over de boeken wordt gevonden in de Index Variorum / Insignum Librorum (Enchusae, typ. H. à Straalen, 1693). Herdruk: Enchusae, typ. Joh. À Giessen, 1761).
Naast theologische werken van o.a. Augustinus , Erasmus en de Biblia Polyglotta van Plantijn zijn ook de beroemde cruydtboecken van Dodonaeus en Clusius aanwezig in de boekenkasten.
Daarnaast is de Librije in het bezit van beroemde boeken over de anatomie van het menselijk lichaam zoals de Vesalius uit 1543 en de Spigelius dat zo’n 85 jaar later werd gedrukt.
Werken van cartografen als Mercator en Blaeu mochten in deze boekerij van een havenstad als Enkhuizen natuurlijk niet ontbreken.
Catalogusproject
Op 13 juni 2023 promoveerde kunst- en boekhistorica Daphne Wouts aan de Universiteit van Leiden op haar proefschrift Bibliotheca Enchusana. Geschiedenis en catalogus van de Librije van Enkhuizen.
Op 22 mei j.l. werd – natuurlijk in de Westerkerk – haar tweedelige studie De Librije van Enkhuizen: Geschiedenis en Catalogus gepresenteerd.
Zij heeft voor het eerst alle 500 gedrukte werken volgens internationale standaarden beschreven. Daarvoor heeft ze elk boek in handen gehad. Ze heeft niet alleen auteur, titel en jaar en plaats van uitgave genoteerd, maar ook de band van elk boek beschreven en de in de boeken geschreven aantekeningen gesignaleerd. Deze notities verraden het gebruik van de boeken. Ze wijzen naar eerdere bezitters en gebruikers, maar ook regelmatig naar degenen die de boeken aan de stadsbibliotheek schonken.
Daphne Wouts deed ook aanvullend archiefonderzoek. Zo vond zij in het Westfries Archief te Hoorn twee zogenaamde kastcatalogi uit het begin van de zeventiende eeuw. Deze archiefvondsten en de gegevens uit de boeken zelf stelden haar in staat voor het eerst de geschiedenis van de Librije van Enkhuizen te beschrijven.
Zo brengt ze de boeken van Librije van Enkhuizen tot leven en laat zien hoe deze op de planken van de Librije terecht zijn gekomen en wie er meer dan drie eeuwen voor gezorgd hebben.
De digitale versie van de catalogus is hier alvast op deze website te raadplegen: Catalogus Librije Enkhuizen >
Wetenschappelijke bibliotheek
De collectie groeide door de jaren uit tot een wetenschappelijke bibliotheek. De boeken bevatten uiteenlopende onderwerpen op het gebied van theologie, geschiedenis, recht, taalkunde, filosofie, geneeskunde en geografie.
De bibliotheek is zestiende-eeuws van oorsprong en bevat een aantal werken van voor 1572 (het jaar de stad de zijde van de prins van Oranje koos), zoals de boeken van Bernardus van Clervaux, Hieronimus, Augustinus en Thomas van Aquino en Erasmus. Het merendeel van de boeken is echter van na 1600 en geeft een beeld van de wetenschappelijke belangstelling van het Enkhuizer patriciaat uit deze periode. De collectie bevat boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen zoals filosofie, geografie, theologie, rechtswetenschap, wiskunde, biologie en geneeskunde.
Uitzending met De Librije
In de serie “Kluizen van Brabant” wordt een bezoek gebracht aan De Librije. Het boek Historia Obsidionis Bredae staat hierbij centraal.
De uitzending is hier terug te kijken.
